Wat doe ik bij een persoverval?

<h1>Wat doe ik bij een persoverval?</h1>

Wat als een journalist met een draaiende camera jou allerlei vragen stelt als je nietsvermoedend ergens aankomt of weg gaat?

Een vraag die ik regelmatig krijg tijdens een mediatraining is: “Wat doe ik als een journalist een microfoon onder mijn neus houdt terwijl ik het niet verwacht?” Met als praktisch voorbeeld: “Ik loop mijn kantoor uit en een verslaggever confronteert mij op de parkeerplaats met een gênante vraag over iets dat aan de hand is. Wat moet ik doen?”

Wat is het doel van een persoverval?

Deze confronterende manier van verslaggeving komt voort uit televisieprogramma’s als Radar, Kassa, Red Mijn Vakantie, Pownews, e.d.. In de meeste gevallen zit de verslaggever achter iemand aan die heeft geweigerd telefonisch commentaar te geven. De beste manier om te voorkomen dat je overvallen wordt, is door tijdig te reageren, ongeacht hoe gevoelig het onderwerp is. De kans dat er een tv-reporter opdaagt die antwoorden van je eist, is vrij klein als je de verslaggever terugbelt, zelfs als je zegt dat je geen commentaar kunt geven. Je laat de verslaggever tenminste zien dat je hem of haar serieus neemt.

Mocht je in een overvalsituatie terechtkomen, wat is dan belangrijk?

Het is altijd het beste om kalm te blijven en aan te bieden later op de dag een interview te geven. Eén van de ergste dingen die je kunt doen, is proberen weg te rennen voor de verslaggever. Die opname van je rug terwijl je loopt of wegrent, zorgt er altijd voor dat je er schuldig uitziet. Wees gerust, heel weinig verslaggevers hanteren een dergelijke agressieve aanpak, op voorwaarde dat je ze rustig en eerlijk tegemoet treedt. Misschien heb je (op dat moment, of gezien de vertrouwelijkheid of het bestuurlijk-politieke proces) geen antwoorden op de vragen die ‘zomaar op je worden afgevuurd’. Dan geldt: nergens in de Nederlandse wet staat dat jij antwoorden moet geven op vragen van journalisten. Werk met bruggetjes naar wat jij wél wilt of kunt zeggen. Of zeg waarom jij (op dat moment) geent antwoord geeft op die specifieke vraag of vragen.

Wanneer kan ik sowieso een persoverval verwachten?

Er zijn momenten waarop je bereid moet zijn om met de media te praten. Stel dat een groep waar je deel van uitmaakt, een presentatie heeft gehouden voor een raadscommissie of inspraakbijeenkomst. Wees dan niet verrast dat de media jou met draaiende camera benadert en enkele vragen stelt. Dat is hun taak, dus wees daarop voorbereid; weet wat de belangrijkste behoeften (van de lezers, kijker of luisteraars van dat medium) achter de vragen kunnen zijn en stem daar enkele concrete kernboodschappen op af. Dan laat je je niet overvallen, maar dan is de overval een extra kans om het punt dat je wilt maken over het voetlicht te brengen.

Dus ontspan en maak je geen zorgen meer over een persoverval.


Oefenen met korte nieuwsgesprekken in combinatie met maatwerkadviezen?

Volg dan snel een Mediatraining Pro maatwerktraining voor professionals.


Veel succes met je volgende media-optreden!

Johan Sponselee interview radio en tv studio
© Johan Sponselee

Ben je in het nieuws? Hou het kort..!

Ben je geïnterviewd door het tv nieuws? Ga geen koffie zetten tijdens het journaal of rtl nieuws, want dan mis je je eigen item. Ga niet even je whatsapp checken tijdens het item, want dan mis je je eigen quote.

Maar waarom is dat eigenlijk, dat nieuwsberichten zo kort zijn?

kranten

NIEUWS: als het maar kort is..!

Nieuws is niet alleen snel oud, maar ook extreem kort van stof. Dat is bij radio- en tv nieuws zo, maar geldt ook voor kranten en websites. Nieuwsberichten op voorpagina’s van kranten of nieuwssites als nu.nl zijn gemiddeld tussen de 100 en 200 woorden. Items in het NOS journaal of RTL Nieuws duren in de regel 30 tot 120 seconden. Gesprekken in een talkshow als Op1 duren maximaal zeven  minuten, bij Beau of Umberto geldt een tijdslimiet van ongeveer tien minuten – en daar moeten de vragen van de presentator, de interrupties door andere gasten en de eventuele fragmenten tussendoor nog vanaf.

In de geschreven pers gelden iets minder stringente, maar niettemin soortgelijke beperkingen. Een gemiddeld krantenartikel is tussen de vierhonderd en zevenhonderd woorden lang, en citaten van geïnterviewden worden meestal beperkt tot hooguit drie of vier zinnen. Zogenoemde ‘fullquote’ – interviews, waarbij de geïnterviewde het hele artikel lang aan het woord wordt gelaten, komen hoogstens voor in achtergrondbijlagen, in elk geval nooit in het nieuwsdeel van de krant. Uit onderzoek van journalist Maarten Keulemans van de Volkskrant blijkt bovendien dat de ruimte voor uitvoerige stukken sowieso beperkter wordt. In ‘Help, het reuze – artikel verdwijnt uit de krant!’ constateert Keulemans dat er in 1995 in de landelijke kwaliteitskranten NRC , de Volkskrant , Trouw en Het Parool nog zesenzestig artikelen van meer dan vierduizend woorden verschenen, en in 2010 nog maar zeven. Publiceerde NRC Handelsblad in 2006 tweeëndertig long form stories, na de verdwijning van het maandblad M waren dat er in 2009 nog vijf.

 Natuurlijk zijn er uitzonderingen die de regel bevestigen, zoals de reportages in De Groene Amsterdammer, de reconstructies in Vrij Nederland en de interviews van VPRO ’s Tegenlicht. Maar je kunt stellen dat extreme bondigheid de norm is in medialand, met simplificatie tot gevolg. Nu moet ik hier een nuance aanbrengen: simplificatie is domweg onvermijdelijk. Sterker nog, ons brein doet niet anders dan de wereld terugbrengen tot begrijpelijke en daardoor noodzakelijkerwijs versimpelde modellen van de werkelijkheid.

In die zin zijn simplificatie en ongenuanceerdheid geen verwijtbare eigenschappen van het nieuws. Het nieuwsbericht is een versimpelde uitvergroting van de complexe realiteit erachter. Verwijtbaar is wel de mate waarin dat gebeurt: dat een verkeersongeluk op de A 4 geen aanleiding is tot beschouwingen van vierduizend woorden is billijk, maar een fundamenteel politiek debat over de toekomst van onze economie of onze energievoorziening voorspiegelen als een quiz of Idols – achtige populariteitswedstrijd is dat niet. Dat is een bewuste keuze van journalisten om vorm boven inhoud te plaatsen en het publiek te vermaken in plaats van te informeren.

 De extreme bondigheid waaraan het nieuws moet voldoen in de hedendaagse massamedia heeft naast simplificatie dan ook nog een ander zeer wezenlijk en vaak onopgemerkt effect: ze maakt het publieke debat volstrekt voorspelbaar en statisch . Dit fenomeen is voor het eerst beschreven door de Amerikaanse filosoof en taalkundige Noam Chomsky in zijn boek Manufacturing Consent en is tot op de dag van vandaag actueel. Omdat alles in een oneliner, een pakkende kop, een filmpje van zestig seconden, een antwoord van twee minuten of een bericht van tweehonderd woorden moet passen, is het nagenoeg onmogelijk om nieuwe ideeën, onbekende argumenten en radicaal andere perspectieven aan te dragen in het publieke debat.

Bron: Wijnberg, Rob – De nieuwsfabriek (2013)  – ISBN: 9789023489016

(cijfers en programmatitels door mijzelf  geactualiseerd in 2024)


Oefenen met korte nieuwsgesprekken in combinatie met maatwerkadviezen?

Volg dan snel een Mediatraining Pro maatwerktraining voor professionals.

Veel succes met je volgende media-optreden!

Johan Sponselee interview radio en tv studio
© Johan Sponselee

Bruggetjes

Regie voeren op de inhoud van een interview

De vraag zodanig beantwoorden dat je uitkomt bij je kernboodschap.

Laat je door deze voorbeelden inspireren bij het bedenken van je eígen bruggetjes.

Bruggetjes bouwen
  1. Ik begrijp de vraag, maar de kern van de zaak is …
  2. Ik merk dat ik niet duidelijk genoeg geweest ben. Laat ik het anders zeggen …
  3. Goeie vraag, maar ik wil eerst benadrukken dat …
  4. Goeie vraag, maar daar gaat nog een vraag aan vooraf. En die vraag is …
  5. Dat is uw interpretatie, maar ik zie dat anders. …
  6. Dan moet ik u toch corrigeren, want …
  7. Ik hoor wat u zegt, maar dit is niet hoe ik het zie. …
  8. Ik ben het niet met u eens. De feiten zijn …
  9. Dit is wat er volgens mij echt aan de hand is. …
  10. Als we dit in breder perspectief bekijken dan zien we …
  11. Laat me daaraan toevoegen dat …
  12. Iets anders om hierbij voor ogen te houden is …
  13. Het is waar dat …, maar het is ook waar dat …
  14. Wat u zegt doet me eraan denken dat …
  15. Voor ons staat voorop dat …
  16. Belangrijk punt, maar we moeten niet vergeten dat …
  17. Ik begrijp de vraag, maar we moeten ons nu richten op …
  18. Goed dat u dit vraagt, daarom wil ik benadrukken dat …
  19. Ik wil niet speculeren, nu kan ik er dit over zeggen …
  20. Voordat we dit gesprek beëindigen wil ik hieraan nog toevoegen dat …

Let op: we noemen het niet voor niets bruggetjes. Ze werken alléén als je na het bruggetje doorgaat met wat jij wel wil/kan/mag zeggen.

Oefenen met deze tips in combinatie met maatwerkadviezen? Volg dan snel een Mediatraining Pro maatwerktraining voor professionals.

Veel succes met je volgende media-optreden!

Johan Sponselee interview radio en tv studio
© Johan Sponselee

Regie voeren tijdens een interview

Interview? Communicatiekans!


  1. Geef antwoord op de gestelde vragen, maar bereid wat je wilt dat blijft hangen voor als ‘kijk-want-dus’-kernboodschap. Dan weet je wat je gaat zeggen in een interview VOORDAT je het zegt. Dit maakt je antwoorden sterker en voorkomt haperingen. Maar denk erom: “één kernboodschap is géén kernboodschap”. Denk vooraf na over vragen die gesteld (kunnen) worden. Een bereid die antwoorden ook weer voor als onderdeel van de totale kernboodschap. Gelukkig is er een probaat middel om je antwoorden te clusteren: het Message House. Je oefent hier dan ook uitgebreid mee in onze mediatraining.
  2. Praat over waar je het over wilt hebben. Ga niet in de verdediging bij aanvallende of zelfs aggressieve vragen. Hou voor ogen dat ze met jou wilden praten, dus geef de antwoorden die je wilt geven en praat effectief over wat jij wilt bespreken. Let op: reageer wel op de vragen, zeker als het interview wordt gepubliceerd als ‘gesprek’. Je wilt niet dat de kijker of luisteraar het idee heeft dat je een voorgekauwd lesje opzegt.
  3. Blijf bij je boodschap. Als je eenmaal hebt besloten wat je wilt zeggen en dit tijdens het interview hebt gezegd, is er geen noodzaak om méér te zeggen. Als je veel zegt heeft de journalist ook veel om uit te kiezen. En wordt de uiteindelijke publicatie van je woorden voor jou onvoorspelbaar.
  4. Blijf rustig, zelfs als je onheus wordt bejegend. In dat geval besluit je het interview met het herhalen van je kernboodschap en vertel je bijvoorbeeld dat jouw tijd voor dit gesprek erop zit. En wens je de sarrende vragensteller een prettige dag verder. Je wilt nooit de controle over je emoties verliezen tijdens een interview. Een punt van oefening in onze mediatraining, mocht je in de hoek zitten waar je dergelijke aanvallende (camera)journalisten kunt verwachten.
  5. Bedenk zo veel mogelijk ‘Evergreens’ over het onderwerp waarover je bevraagd wordt. Begin met het verzinnen van een geweldige quote: wat zou wat jou betreft de kop boven het artikel moeten zijn? Waar veert de luisteraar of kijker van op? Denk vervolgens aan een korte en krachtige verklaring die effectief samenvat wat je wilt zeggen op een duidelijke en kleurrijke manier. Geef er een aansprekend voorbeeld bij (!). Dit kan de clip zijn die de media gebruikt op radio en tv, en het citaat dat in de krant wordt vermeld.

    Ter geruststelling: de meeste journalisten willen gewoon een goed verhaal maken en zijn er niet op uit om jou in het pak te naaien. Geen enkele redactie wil op een zwarte lijst komen bij een bedrijf of instelling waar zij bij de informatiegaring afhankelijk van zijn. De krant of rtv rubriek moet immers de volgende dag ook weer worden gevuld.

Maatwerk per persoon

Bij Mediatraining Pro oefen je als deelnemer aan een mediatraining of presentatietraining intensief. Ook met nieuwscriteria. En leer je waar een journalist ‘op aanslaat’ en waarop niet.

Veel succes met je volgende media-optreden!

Johan Sponselee interview radio en tv studio
© Johan Sponselee