Ben je geïnterviewd door het tv nieuws? Ga geen koffie zetten tijdens het journaal of rtl nieuws, want dan mis je je eigen item. Ga niet even je whatsapp checken tijdens het item, want dan mis je je eigen quote.

Maar waarom is dat eigenlijk, dat nieuwsberichten zo kort zijn?

NIEUWS: als het maar kort is..!

Nieuws is niet alleen snel oud, maar ook extreem kort van stof. Dat is bij radio- en tv nieuws zo, maar geldt ook voor kranten en websites. Nieuwsberichten op voorpagina’s van kranten of nieuwssites als nu.nl zijn gemiddeld tussen de 100 en 200 woorden. Items in het NOS journaal of RTL Nieuws duren in de regel 30 tot 120 seconden. Gesprekken in een talkshow als Op1 duren maximaal zeven  minuten, bij Beau of Umberto geldt een tijdslimiet van ongeveer tien minuten – en daar moeten de vragen van de presentator, de interrupties door andere gasten en de eventuele fragmenten tussendoor nog vanaf.

In de geschreven pers gelden iets minder stringente, maar niettemin soortgelijke beperkingen. Een gemiddeld krantenartikel is tussen de vierhonderd en zevenhonderd woorden lang, en citaten van geïnterviewden worden meestal beperkt tot hooguit drie of vier zinnen. Zogenoemde ‘fullquote’ – interviews, waarbij de geïnterviewde het hele artikel lang aan het woord wordt gelaten, komen hoogstens voor in achtergrondbijlagen, in elk geval nooit in het nieuwsdeel van de krant. Uit onderzoek van journalist Maarten Keulemans van de Volkskrant blijkt bovendien dat de ruimte voor uitvoerige stukken sowieso beperkter wordt. In ‘Help, het reuze – artikel verdwijnt uit de krant!’ constateert Keulemans dat er in 1995 in de landelijke kwaliteitskranten NRC , de Volkskrant , Trouw en Het Parool nog zesenzestig artikelen van meer dan vierduizend woorden verschenen, en in 2010 nog maar zeven. Publiceerde NRC Handelsblad in 2006 tweeëndertig long form stories, na de verdwijning van het maandblad M waren dat er in 2009 nog vijf.

 Natuurlijk zijn er uitzonderingen die de regel bevestigen, zoals de reportages in De Groene Amsterdammer, de reconstructies in Vrij Nederland en de interviews van VPRO ’s Tegenlicht. Maar je kunt stellen dat extreme bondigheid de norm is in medialand, met simplificatie tot gevolg. Nu moet ik hier een nuance aanbrengen: simplificatie is domweg onvermijdelijk. Sterker nog, ons brein doet niet anders dan de wereld terugbrengen tot begrijpelijke en daardoor noodzakelijkerwijs versimpelde modellen van de werkelijkheid.

In die zin zijn simplificatie en ongenuanceerdheid geen verwijtbare eigenschappen van het nieuws. Het nieuwsbericht is een versimpelde uitvergroting van de complexe realiteit erachter. Verwijtbaar is wel de mate waarin dat gebeurt: dat een verkeersongeluk op de A 4 geen aanleiding is tot beschouwingen van vierduizend woorden is billijk, maar een fundamenteel politiek debat over de toekomst van onze economie of onze energievoorziening voorspiegelen als een quiz of Idols – achtige populariteitswedstrijd is dat niet. Dat is een bewuste keuze van journalisten om vorm boven inhoud te plaatsen en het publiek te vermaken in plaats van te informeren.

 De extreme bondigheid waaraan het nieuws moet voldoen in de hedendaagse massamedia heeft naast simplificatie dan ook nog een ander zeer wezenlijk en vaak onopgemerkt effect: ze maakt het publieke debat volstrekt voorspelbaar en statisch . Dit fenomeen is voor het eerst beschreven door de Amerikaanse filosoof en taalkundige Noam Chomsky in zijn boek Manufacturing Consent en is tot op de dag van vandaag actueel. Omdat alles in een oneliner, een pakkende kop, een filmpje van zestig seconden, een antwoord van twee minuten of een bericht van tweehonderd woorden moet passen, is het nagenoeg onmogelijk om nieuwe ideeën, onbekende argumenten en radicaal andere perspectieven aan te dragen in het publieke debat.

Bron: Wijnberg, Rob – De nieuwsfabriek (2013)  – ISBN: 9789023489016

(cijfers en programmatitels door mijzelf  geactualiseerd in 2024)

Oefenen met korte nieuwsgesprekken in combinatie met maatwerkadviezen?

Volg dan snel een Mediatraining Pro maatwerktraining voor professionals.

Veel succes met je volgende media-optreden!